Yumurtalık kisti ya da bir diğer adıyla over kisti her yaş grubunda görülebiliyor. Genellikle 20 ile 44 yaş arasında daha sık görülen kistler olduğunu söyleyebiliriz. Yumurtalığın içinde ya da yüzey bölümünde oluşabilen bu kistler içerisinde sıvı olan keseciklerdir. Boyutları ise 2 cm ile 30 cm arasında değişebiliyor. Bazı kadınlarda kistin boyutunun 1 cm’den daha küçük olması da mümkündür. Çoğunlukla hormon dengesindeki bozulmalardan kaynaklı olarak meydana gelen over kistlerinin büyük bölümü iyi huyludur. İyi huylu olan kistler fonksiyonel kist olarak da adlandırılır. İyi huylu yumurtalık kistlerine nasıl tanı konduğunu, tedavinin nasıl yapıldığını ya da hangi durumlarda ameliyat gerektiğini de aktaracağız. Ancak öncesinde over kistlerinin belirtilerini ele almak gerekiyor.
Yumurtalık Kisti Belirtileri Nelerdir?
Bazı hastalarda yumurtalık kisti herhangi bir belirti göstermeyebiliyor. Bu nedenle genellikle rutin jinekolojik muayenelerde ya da farklı bir rahatsızlık nedeniyle doktora başvurulduğunda bu kistlerin mevcut olduğu anlaşılıyor. Ancak bazı kadınlarda da çeşitli semptomların ortaya çıktığı belirtilebilir. Semptomlar ya da semptomların şiddeti her hastada aynı olmayabilir. Genel olarak over kistlerinden kaynaklı olarak yaşanan sıkıntılara ve hastaların şikayetlerine şu örnekleri verebiliriz:
- Adet düzensizlikleri
- Adet olmama sorunu
- Adet dönemlerinin çok ağrılı geçmesi
- Kasıklarda ağrı olması
- Cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilmesi
- Karın bölgesinde şişlik olması
- Göğüslerde dolgunluk ve hassasiyet şikayeti
- İdrar yolu ve bağırsak sistemi ile ilgili rahatsızlıklar
- Kilo alma
- Mide bulantısı ve bazen de kusma
- Tüylenmede artış olması
- Hamile kalamama
- Ani ve şiddetli karın ağrıları yaşama
Yukarıda sıraladığımız belirtilen yaşanmasının tek nedeni over kistleri olmayabilir. Daha farklı rahatsızlıklar da benzer şikayetlere neden olabiliyor. İşte bu nedenle belirtilerden yalnızca birini yaşıyor olmak bile doktora başvurmak için yeterli kabul edilmelidir. Tüm rahatsızlıklarda erken tanı önemlidir ve erken dönemde tanı konan hastalıkların tedavisi de çoğu zaman daha kısa sürer. Ayrıca over kisti tanısının konması hastanın acil olarak ameliyat olması gerektiği anlamına da gelmiyor. Tüm belirtiler kadınlar tarafından dikkate alınmalıdır ve tedavinin yapılabilmesi için de mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanına erken dönemde başvurulmalıdır.
Yumurtalık Kisti Nasıl Teşhis Edilir?
Genellikle yapılan rutin kontrollerde yumurtalık kisti bulunduğu tespit edilebiliyor. Muayene sırasında ultrasonun da kullanılması gerektiğini belirtmeliyiz. Bazı durumlarda daha farklı görüntüleme tetkiklerinin yapılmasına da ihtiyaç olabilir. Ultrason ile gerçekleştirilen muayenede kistlere dair tüm bilgilerin edinilmesi pek mümkün olmadığından mutlaka hastaya kan testinin de yapılması gerekiyor. Eğer kansere dair bir şüphe duyulursa bu durumda bazı ileri tetkikler de yapılmalıdır. Hastanın şikayetleri de dinlenerek tanı konabilir.
Yumurtalık Kisti Nasıl Tedavi Edilir?
Kadınlar yumurtalık kisti tanısı konduğunda hemen ameliyat olmaları gerektiğini düşünüyor. Oysa cerrahi müdahale tek tedavi seçeneği değildir. Öncesinde kistin nerede olduğunun, çapının ve türünün belirlenmesi gerekir. Ardından hastaya en uygun olan tedavi seçeneği belirlenir ve uygulanır. Bununla birlikte söz konusu kistlerin her zaman tedavi gerektirmediğinin de altını çizelim. Doktorunuz tedavi olmadan gözlem yapmayı yani kistleri kontrol altına almayı da hedefleyebilir.
Over kistlerinin özellikle küçük boyutlarda olması durumunda vücut tarafından kendiliğinden eritilmesi ve yok edilmesi de söz konusu olabiliyor. Bu nedenle eğer hastanın ciddi şikayetleri yoksa bir süre beklenmesi de tercih edilebilir. Ancak büyümüş olan kistler söz konusu olduğunda ya da kistte kanserleşme ihtimali bulunuyorsa bu durumda cerrahi müdahale ile alınması da gündeme gelebilir.
Yumurtalık Kistlerinin Sebepleri Nedir?
Daha önce de değindiğimiz gibi yumurtalık kisti sıklıkla vücudun hormonal düzensizliklerinden kaynaklı olarak meydana geliyor. Her adet döneminde yumurtalık içerisinde bulunan yumurta hücresini taşıyan ve folikül olarak adlandırılan kistler oluşur. Bu kistlerin çapları 3 cm’ye ulaşabilir. Ardından bu kistte çatlama meydana gelir ve yumurta açığa çıkmış olur. Yumurtanın sperm ile buluşması ve döllenmenin meydana gelmesi halinde hamilelik oluşabilir. Ancak bu yumurta sperm tarafından döllenmezse adet döneminde yumurtanın vücuttan atılması olayı gerçekleşir. Eğer vücutta bazı hormonal düzensizlikler mevcutsa yumurtayı taşıyan kistler çatlamaz ve büyümeye devam ederler. Bu durumda da folikül kistleri meydana gelir.
Yumurtalık Kistleri Kaç Çeşittir?
İyi huylu olan over kisti yani yumurtalık kisti çeşitlerine şu örnekler verilebilir:
İnklüzyon Kisti
Bu kist türü fonksiyonel değildir. Çoğunlukla mikroskobik boyutta yani çok küçük olduklarını söyleyebiliriz. Herhangi bir belirtiye yol açmazlar ve ultrason görüntülemesinde fark edilmeleri de pek mümkün değildir.
Folikül Kisti
Folikül kisti ise genellikle genç yaşlarda olan kadınlarda görülüyor. Bu kist türü de belirti göstermez. Sadece bazı kadınlarda adet gecikmesi sorununa neden olabilir. Yumurta hücresinin çatlamaması ve büyümeye devam etmesi neticesinde oluşan kistlerdir. 2 ya da 3 cm çapa sahip olurlar ve bazı spesifik durumlar dışında tedavi de gerektirmeyen kistlerdir. Hastada çeşitli şikayetlere neden olmadıklarından kistlerin küçülmesi hedeflenir ve tedavi uygulanırsa doğum kontrol hapı kullanımı şeklinde olur.
Korpus Luteum Kisti
Yumurtlama döneminden sonra yumurta hücresinin atıldığı doku farklılaşır. Korpus luteum olarak adlandırılan bir dokuya dönüşür. Eğer döllenme meydana gelir ve hamilelik oluşursa progesteron hormonu plasentadan salınana kadar geçen dönem boyunca buradan üretilir. Fakat bazen bu dokunun kist halini alması söz konusu olabiliyor. Bu durumda kiste korpus luteum kisti adı verilir. Bu kistler de 3 ya da 4 cm boyutlarında olup adet gecikmesine sebebiyet verebilir. Kendiliğinden kaybolma olasılığı son derece yüksek olduğundan tedaviye gerek duyulmaz.
Teka Lutein Kisti
Bu kistin oluşmasının nedeni aşırı düzeyde hormon salınımıdır. Kısırlık tedavisi görenlerde daha sık meydana gelmesi de bundan kaynaklanır. İki taraflı olduklarını yani her iki yumurtalıkta da görüldüklerini söyleyebiliriz. Tedavisi ise kistin gözlem altında tutulması ve hastanın da bir süre yatak istirahati yapması şeklindedir.
Gebelik Luteoması
Hamilelik döneminde görülen bu kistlerin çapının 20 cm’ye kadar ulaşabildiğini söyleyebiliriz. Çoğunlukla gebelik döneminin sona ermesi ile birlikte kistler de gerileme evresine girerler.
Endometriozis & Endometrioma (Çikolata Kisti)
Son araştırmalara göre her 10 kadından 1’ini etkileyen rahatsızlıklardan biri de çikolata kistidir. Rahim içinde yer alan endometrium adlı dokunun rahim boşluğu dışına yerleşmesiyle bu kist meydana gelir. İçerisindeki sıvının çikolata rengine benzemesi nedeniyle halk arasında çikolata kisti olarak adlandırılır.
Yumurtalık Kistleri Kanserleşir Mi?
Öncelikle her yumurtalık kisti mutlaka kanserleşir şeklinde bir yargıya varmamak gerekiyor. Bu kist türlerinin % 80 gibi yüksek bir oranı iyi huyludur. Fakat % 20’lik bir ihtimal olsa da kanserleşmesi söz konusu olabilir. Hangi durumlarda over kistlerinin iyi huylu olma ihtimalinin daha yüksek olduğu sorusunun yanıtını hemen aktaralım.
- Menopozdan sonra oluşanlar
- Her iki yumurtalıkta da kistin mevcut olması
- İçi sıvı dolu kist yanında solid yapının belirlenmesi
- Etrafa yapışık yapıda ve kontürleri düzensiz olanlar
- Hızlı bir büyüme gösterenler
- Karın içinde sıvı birikmesine sebebiyet verenler
Yumurtalık Kistleri Ne Zaman Ameliyat Edilmeli?
Kadınlarda yumurtalık kisti birkaç adet dönemi sonrasında kendiliğinden ortadan kalkabilir. Bu nedenle acil olarak hastaya cerrahi müdahale yapılması gerekmez. Ancak her kistin kendiliğinden yok olmadığını da belirtmek gerekiyor. Dolayısıyla bir süre kistlerin gözlemlenmesi ve bu zaman zarfında hastaların da düzenli olarak kontrole gitmesi gerekir.
Eğer kistler kendiliğinden yok olmazsa ya da hastada ciddi şikayetlere yok açıyorsa bu durumda ameliyat ile vücuttan tahliye edilmesi bir seçenek olarak düşünülebilir. Ayrıca yumurtalık kanserinin belirtisi olması halinde de ameliyat gerekir. Over kistleriyle ilgili sorularınızı yorum bölümüne yazabilirsiniz.
