Endometriozis yani halk arasında bilinen adıyla çikolata kisti rahmin iç yüzeyinde bulunan endometrial dokunun rahim dışında başka dokularda görülmesi ile karaterizedir. Bu oluşumun zaman içerisinde kist haline dönüşmesiyle çikolata kisti de meydana gelmiş oluyor. Bu kistin içerisinde bulunan sıvının çikolata renginde olması, halk arasında oluşumun çikolata kisti olarak adlandırılmasını beraberinde getiriyor.
Farklı bölgelerde konumlanabilen bu kist türü özellikle yumurtalıklarda tutunduğunda kadında yumurta kalitesini de olumsuz etkiler. Bu tabloda fallop tüplerinin de olumsuz etkilenebileceğini belirtmeliyiz. Kimi zaman da karnın iç kısmında yapışıklık gibi sorunları da beraberinde getirebilir.
Çikolata kistinin vücutta sıklıkla tutunduğu bölgeleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Fallop tüpleri
- Yumurtalıklar
- Pelvis boşluğu
- Mesane
- Bağırsaklar
Hangi dokularda tutunduğuna bağlı olarak kadınlarda ortaya çıkardığı şikayetler de değişkenlik gösterebiliyor. Çikolata kistinin nasıl tedavi edildiğine, belirtilerine ve önemli olan diğer tüm konulara da değineceğiz. Öncesinde bu rahatsızlığın nedenlerini ele almakta fayda var.
Endometriozis Nedenleri Nelerdir?
Hastalar sıklıkla neden endometriozis problemi yaşadıklarını merak ediyor. Elbette bu kist türünün nedenlerine dair şimdiye dek çok sayıda araştırma yapıldı. Ancak net bir şekilde neden olarak gösterilebilecek bulguların elde edilemediğini de belirtmeliyiz. Dolayısıyla her ne kadar bazı güçlü teoriler olsa da çikolata kistinin oluşum nedenleri henüz tam olarak bilinemiyor. Bu teorileri de kısaca sizlere aktaralım.
Genetik Unsurlar
Genetik faktörler bilindiği gibi pek çok hastalığın yegane nedenidir. Çikolata kistiyle ilgili olarak da genetik faktörlerin bir hayli etkili olduğu yönünde güçlü teoriler mevcut. Aile öyküsünde bu kist türü olan kadınlarda söz konusu hastalığın görülme oranları çok daha yüksektir. Bu da teoriyi destekleyen bir durumdur.
Ters Yöne Menstrüasyon
Kadınlarda rahmi döşeyen endometrium tabakasının her ay düzenli olarak vücuttan atıldığını ve yenilendiğini belirtelim. Eğer kanama geriye doğru olursa bu kistin oluşması için uygun ortam da hazırlanabiliyor. Bu durum ters yöne menstrüasyonun da çikolata kistinin nedenlerinden biri olabileceğini gösteriyor.
Bağışıklık Sistemi
Vücudun savunma sistemi olan bağışıklık sisteminin zayıflamış olması bir neden olarak görülebiliyor. Zayıflamış bağışıklık sistemi bazı hastalıkların rahatlıkla ortaya çıkmasına yol açabiliyor. Dolayısıyla çikolata kistinin de sadece bu nedenle oluşum gösterebileceği yönünde teoriler de mevcut. Lenfatik sistem de vücudun bağışıklık sisteminin bir parçasıdır. Kan dolaşımının etkisiyle endometrium hücrelerinin vücudun farklı bölgelerine yayılması durumunda da çikolata kistinin oluşabileceği bu teorinin ortaya çıkmasını beraberinde getiriyor.
Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?
Hastalarda endometriozis oluşmaya başladığında genellikle hemen belirti ortaya çıkmaz. Belirtiler çoğu zaman oldukça geç fark edilmeye başlanır. Kadınlar kısırlık şikayeti nedeniyle bir doktora başvurduklarında da bu kistin mevcut olduğu tespit edilebiliyor. Aslında çikolata kisti özellikle adet dönemlerinde ağrıya yol açabilen bir kist türüdür. Fakat kadınlar ağrının adet döneminden kaynaklandığını düşünür ve doktora başvurmaz. Bu durum da tanının pek çok hastada erken dönemde konmasını önleyebiliyor.
Ağrı
Özellikle pelvik bölgede kramp yahut ağrı olması en tipik belirtilerden biridir. Bu ağrı adet döneminden önce başlar ve adet kanamasının devam ettiği sürece ağrı da hissedilir. Bazı hastalarda ağrının bel ya da kasık bölgesinde hissedilebildiğini de söyleyebiliriz. Cinsel ilişki sonrasında da ağrı hissedilmesi söz konusu olabiliyor. Kadınlar yaşadıkları ağrının adet döneminden kaynaklandığını düşünüyor ve bu nedenle en tipik belirti maalesef ciddiye alınmıyor.
Aşırı Kanama
Adet dönemlerinde kanamanın aşırı düzeyde olması da belirtilerden biridir. Fakat her kadında çikolata kisti aşırı kanamaya yol açmayabilir. Bununla birlikte bazı aylarda adet kanaması aşırı düzeyde olurken bazı aylarda normal oranda da olabiliyor. Adet dönemlerinin dışında ara kanamalar olması da belirtiler listesinde yer alıyor.
Kısırlık
Bir diğer belirti de infertilite yani kısırlıktır. Zira hamile kalamama şikayeti ile doktora başvurulduğunda çikolata kisti tanısının konmasının bu denli yaygın yaşanması da bundan kaynaklanıyor. Özellikle kistin yumurtalıkları etkiliyor olması durumunda yumurta kalitesinde bozulmalar meydana geldiğinden kısırlık şikayetinin de daha yaygın olduğunu belirtebiliriz.
Yukarıda sıraladığımız belirtilerin yanı sıra çikolata kisti şu semptomlarla da kendini belli edebiliyor:
- Sindirim sistemi sorunları
- Şişkinlik
- Mide bulantısı ve kimi zaman kusma
Endometriozis Tedavisi Nasıldır?
Tedavi farklı yöntemlerle gerçekleştirilebiliyor. İlaç kullanımı ya da cerrahi müdahale ise en sık başvurulan endometriozis tedavi seçenekleridir. Hangi tedavi yönteminin uygulanacağına hastanın şikayetleri de dikkate alınarak karar veriliyor. Çünkü tedavi kapsamında hastanın şikayetlerinin ortadan kaldırılması da hedefleniyor. Bazı hastalarda hormon takviyesi yöntemi de tercih edilebiliyor. Bilindiği gibi adet döngüsü çerçevesinde hormonlarda yükselme ve düşüşler meydana gelir. Bu hormon değişimleri endometrial dokunun kalınlaşması ve parçalanması için gereklidir. Uygulanan hormon takviyeleri ile söz konusu dokuda azalmanın olması hedeflenebiliyor. Ancak hastanın ilerleyen dönemde hamile kalma planı mevcutsa bu durumda hormon takviyesi prosedürü uygulanmıyor.
Cerrahi yöntem ise çikolata kistinin vücuttan tahliye edilmesini hedefler. Bu ameliyat artık genellikle laparoskopik yöntemle yani halk arasında bilinen adıyla kapalı teknikle gerçekleştiriliyor. Dolayısıyla ameliyat sonrası iyileşme süresi daha kısa oluyor ve hastalar da çok fazla zorlanmıyor.
Çikolata Kisti Tehlikeli Mi?
Yapılan araştırmalarda çikolata kistinin kanserleşme olasılığına dair bir bulguya rastlanmadı. Ancak bu durum çikolata kistinin tehlikeli olmadığını da göstermiyor. Yarattığı şikayetler kadınların günlük hayatını olumsuz etkiliyor. Aşırı kanamaya yol açması gibi semptomları da göz ardı etmemek gerekiyor. Bu nedenle çikolata kistinin takibinin ve tedavinin mutlaka yapılmasını sağlamalısınız.
Çikolata kisti dokunun tutunduğu bölge dikkate alınarak 3 farklı kategoride ele alınır. Bunlar:
Peritoneal
Kistin karın zarı ve bazı organ zarlarına tutunması
Endometrioma
Kistin yumurtalığa tutunması
Derin Infiltratif
Kistin bağırsak, idrar yolları, mesane ve rahime tutunması
Kistin ne oranda tehlikeli olabileceği, hangi organ ya da zarlara tutunduğu ile de yakından ilgilidir.
Çikolata Kisti Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tanı konduğunda hastalar genellikle ‘mutlaka tedavi olmalı mı, olmazsa ne olur’ gibi soruları da yöneltiyor. Öncelikle endometriozis probleminin kadınlarda yumurtalıkları da etkilediğini, yumurta kalitesini bozduğunu unutmamak gerekiyor. Eğer tedavi yapılmazsa kısırlık sorununun ortaya çıkma olasılığı yüksektir. Şiddetli ağrıya ve kanamaya neden olması da başlı başına yaşam kalitesini etkileyen bir unsurdur. Aynı zamanda çikolata kistiyle beraber hamile kalınması durumunda dış gebelik riski de bir hayli artıyor. Rahmin anatomik yapısının bozulması gibi önemli bir riskin bulunduğunun altını çizelim. Tüm bu riskleri göze almak yerine tedavi olmayı tercih etmek çok daha doğru olacaktır.
Endometriozis Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?
Genel olarak endometriozis tedavi yöntemleri ilaç kullanımı ve ameliyat şeklindedir. İlaç tedavisinde adet döneminde yaşanan ağrıları önlemek, adet düzensizliğini gidermek, endometriotik odakları baskılamak amaçlanır. Kullanılan ilaçlar ise genellikle doğum kontrol hapları, progestinler, danazol ve GnRH analogları olur. Ameliyat ile tedavide ise çikolata kistinin vücuttan çıkarılması amaçlanır. Şayet dokularda yapışıklıklar varsa açılır ve dokuların serbestleşmesi sağlanır.
Endometriozis Sıklığı Nedir?
Kadınlarda endometriozis özellikle 30’lu yaşlarda görülüyor. Hastalarda adet dönemlerinde aşırı ağrı olması, cinsel ilişki sonrasında ağrı olması ve kasıklarda ağrı olması oranı ise % 70 dolaylarındadır. Çikolata kisti tanısı konan kadınların % 40’ında kısırlık da gözlemleniyor. 13 – 19 yaş grubunda ise çikolata kisti çok sık görülmez. Çikolata kistiyle alakalı sorularınızı yorum bölümüne yazabilirsiniz.
